Làng cổ Lộc Yên, thuộc xã Tiên Cảnh, huyện Tiên Phước, cách trung tâm tỉnh Quảng Nam khoảng 40km về phía tây nam. Làng được hình thành và phát triển vào thế kỷ XV-XVI với các ngôi nhà gỗ, ngõ đá, bờ rào bằng cây chè tàu và những vườn cây trái xanh mát.
Đến nay, trải qua 7 đời, làng Lộc Yên có nhiều tộc họ cùng sinh sống thuận hòa bên nhau trong ngôi làng có tổng diện tích 279ha, nhà cửa dựa vào lưng núi, phía trước hướng ra cánh đồng lúa rất thông thoáng.
Ngôi nhà gỗ mít hơn 150 tuổi, với nhiều “báu vật” gia truyền ở Quảng Nam (Video: Ngô Linh).
Tháng 9/2019, làng Lộc Yên được xếp hạng di tích quốc gia và là một trong 4 làng cổ đẹp nhất Việt Nam.
Tại làng Lộc Yên còn bảo tồn, lưu giữ 8 ngôi nhà cổ làm bằng gỗ mít với ba gian, hai chái theo kiểu nhà rường, có tuổi thọ từ 80 năm đến hơn 150 năm. Các ngôi nhà cổ ở làng Lộc Yên được đánh giá là quần thể có giá trị cao về mỹ thuật.
Nhà cổ của gia đình ông Đồng Viết Mão hiện là ngôi nhà bằng gỗ mít lớn nhất tại làng cổ Lộc Yên (Ảnh: Nam Hà).
Ngôi nhà của gia đình ông Đồng Viết Mão (85 tuổi) là ngôi nhà cổ bằng gỗ mít có diện tích lớn nhất tại làng Lộc Yên. Tổng diện tích vườn, ao cá… khoảng 7.000m2, trong đó khuôn viên nhà cổ là 1.000m2.
Trong đó, ngôi nhà dưới được xây dựng cách đây hơn 150 năm, hiện được vợ chồng ông Mão dùng làm nơi ở và sinh hoạt hàng ngày. Còn nhà phía trên gần 100 năm tuổi, đang được sử dụng để thờ cúng.
Nhà có 36 cột bằng gỗ khối chắc chắn, lợp ngói âm dương; các kèo, xuyên, đầu hồi… của ngôi nhà được chạm trổ công phu, tinh xảo từng chi tiết.
Đặc biệt, trong căn nhà trên hiện còn lưu giữ nhiều đồ đạc, tủ, bàn ghế từ thời xa xưa.
Khu nhà gồm 2 khối nhà trên (bên trái) và nhà dưới được làm theo kiến trúc nhà rường 3 gian, 2 chái (Ảnh: Ngô Linh).
Vật dụng trang trí như: Tủ thờ được khảm ngọc trai; đồ thờ như độc bình, lư hương, ché, hương án, bài vị… bằng gỗ và đồng, bài vị sơn son, khảm xà cừ mua từ Châu Ổ (huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi).
Những đồ vật này được gia chủ xem như báu vật, giữ gìn qua nhiều đời, dù trả giá cao cũng không bán.
Ông Mão cho biết, cả 2 ngôi nhà của mình đều do đội thợ nổi tiếng làng mộc Văn Hà (huyện Phú Ninh, tỉnh Quảng Nam) xây dựng bằng hàng trăm mét khối lõi gỗ mít rừng. Trải qua 4 thế hệ, đến nay nhà cổ vẫn giữ được những giá trị và vẻ đẹp thuở ban đầu.
Các đồ vật trong nhà cổ gia chủ xem như “báu vật”, được giữ gìn qua nhiều thế hệ (Ảnh: Ngô Linh).
“Căn nhà cổ và toàn bộ đồ vật ở đây đều là bảo vật gia truyền, nhiều khách đến tham quan đã hỏi mua nhưng dù ai trả giá thế nào tôi cũng không bán. Tôi cũng dặn con cháu sau này tôi chết, cũng phải cố gìn giữ gia tài mà tổ tiên để lại”, ông Mão chia sẻ.
Làng Lộc Yên được biết đến là một trong những điểm du lịch hấp dẫn nhất của huyện Tiên Phước. Vào những dịp lễ, Tết, làng đón hàng nghìn lượt khách đến tham quan.
Đây là điểm đến lý tưởng cho những ai yêu thích cảm giác yên bình, muốn hít thở bầu không khí trong lành và thả hồn mình vào không gian làng quê, nhà cổ thoáng đãng, ngắm nhìn những ngõ đá độc đáo.
