Cách thành phố Vinh khoảng 160km về hướng Tây Bắc, Quế Phong là một huyện miền Tây xứ Nghệ, vùng đất còn rất “nguyên thủy” về du lịch với nhiều điều thú vị chờ đón những người yêu khám phá và trải nghiệm.

Đến Quế Phong Nghệ An vào một ngày mùa hè, may mắn, khí hậu miền sơn cước nơi đây chào đón mình với không khí khá dễ chịu, dù trời nóng nhưng không quá oi bức.

Trò chuyện với người địa phương, mình mới biết được dù nắng nóng vào ban ngày, nhưng tới tối muộn, trời chuyển mát rất nhanh, như tiết trời mùa thu nhờ cây xanh bao phủ khắp nơi và theo đó là mức độ đô thị hoá, bê tông hoá còn rất thấp.

Ngủ lại một đêm ở Quế Phong Nghệ An , mình xác nhận được điều này, tới tầm nửa đêm, trời bắt đầu có se lạnh, rất thích hợp cho các chuyến đi với mục đích khám phá trải nghiệm hay nghỉ dưỡng.

Quế Phong Nghệ An có diện tích gần 1.900km², nhưng đồi núi chiếm tới gần 3/4 diện tích toàn huyện. Đây cũng là khu vực thuộc Khu Dữ trữ Sinh quyển thế giới, là một trong những khu vực còn lại có diện tích lớn rừng nguyên sinh đang được bảo vệ tốt, đặc biệt là khu vực dọc biên giới Việt – Lào được ví như “lá phổi xanh” của khu vực.

Bởi thế, Quế Phong Nghệ An ngập tràn sắc xanh tươi mát của cây cối. Khi tới Quế Phong, đâu đâu cũng thấy núi, rừng, đặc biệt là rừng nguyên sinh. Và nhắc tới núi rừng, không thể bỏ qua khu bảo tồn thiên nhiên Pù Hoạt với sự phong phú, đa dạng sinh học, và cả đỉnh Pù Hoạt là một trong những ngọn núi cao nhất dãy núi Trường Sơn Bắc với độ cao 2.452m. Rất tiếc chuyến đi này mình không đủ thời gian để leo núi và săn mây tại Pù Hoạt.

Vì diện tích chủ yếu là đồi núi nên hệ thống suối ở đây cũng nhiều không kém. Có rất nhiều suối với những dòng nước mát lạnh. Đi trên đường, mình chọn một con suối ngay bên đường để nghỉ ngơi và tắm suối. Dòng nước mát lạnh là liệu pháp giải nhiệt không nên bỏ lỡ khi tới với Quế Phong Nghệ An.

Với cảnh sắc thiên nhiên phong phú của Quế Phong Nghệ An, nếu hành trình trong một ngày ngắn ngủi thì khó để khám phá trải nghiệm hết. Nhưng bù lại, đường sá ở đây khá thuận lợi để di chuyển, nên phần nào đó sẽ giúp bạn thoải mái hơn trong hành trình của mình.

Dân cư Quế Phong Nghệ An khá thưa thớt với mật độ khoảng 40 người/km². Ngoài thị trấn Kim Sơn dân cư sống tập trung, các khu vực khác, người dân chủ yếu quây quần theo các bản nhỏ và khá xa nhau.

Đi dọc theo các con đường liên huyện và liên xã, mình đi sâu vào các bản làng để tìm hiểu thêm về con người, văn hoá và cuộc sống nơi đây. Quế Phong là ngôi nhà chung của bảy dân tộc anh em gồm Thái, Kinh, Mông, Khơ Mú, Thổ, Chày, Chứt. Trong đó dân tộc Thái và Kinh chiếm đa số. Thế nên văn hoá ở đây rất đa dạng.

Trong hành trình này mình chủ yếu ghé thăm các bản làng của người Thái. Ấn tượng nhất có lẽ là sự hiếu khách và thân thiện của người bản xứ. Nơi đây hầu như không có khoảng cách về vùng miền hay dân tộc, thay vào đó là sự cởi mở, hoà nhã mỗi khi khách ghé thăm. Vào các gia đình dân tộc anh em, mình được nghe họ chia sẻ về cuộc sống, văn hoá và cả những công việc họ đang làm để trang trải cuộc sống.

Khi tới đây, mình chỉ gặp chủ yếu người già và trẻ nhỏ, thanh niên ở đây hầu như ít gặp. Khi vào độ tuổi thanh niên, hầu như các bạn đều đi học, đi làm ở các công ty, nhà máy hay đi xuất khẩu lao động.

Nhắc tới nét văn hoá ở Quế Phong Nghệ An mọi người ở đây đều chỉ cho mình tới đền Chín Gian. Thế là mình lại tiếp tục hành trình để ghé qua đó.

Đền Chín Gian là ngôi đền có vai trò quan trọng trong lịch sử và tín ngưỡng của đồng bào Thái miền Tây Bắc xứ Nghệ. Đền được xây dựng từ thế kỷ XIV, là nơi thờ cúng Trời (Thẻn Phà), Màng Xi Đa và Tạo Ló Ỳ – người có công lập bản dựng Mường của đồng bào các dân tộc ở miền Tây Bắc Nghệ An.

Đền nằm trên khuôn viên khá rộng theo nguyên mẫu nhà sàn của người Thái, được xây dựng theo kiểu kiến trúc nhà sàn của người Thái, với cách bài trí tuân theo quy ước chặt chẽ.

Đền 9 gian thờ, đại diện cho 9 mường chính trong khu vực. Có một điều lý thú ở đền Chín gian là rất nhiều kiến trúc gắn liền với số 9 – tượng trưng cho sự vĩnh cửu. Ngay từ sân đền đã có 9 tượng trâu (6 trâu đen và 3 trâu trắng) đang phủ phục, được đặt trên 9 bệ đá, phía trước 9 con trâu là 9 vạc đựng nước mưa.

Nét đặc sắc của di tích đền Chín Gian chính là giá trị lịch sử – văn hóa gắn với tín ngưỡng dân gian. Hàng năm, vào các ngày từ 14 – 16 tháng hai (Âm lịch), diễn ra Lễ hội đền Chín Gian là một lễ hội du lịch, tâm linh lớn nhất vùng, thu hút hàng vạn khách thập phương. Lễ hội đền Chín Gian cũng đã được Bộ Văn hoá – Thể thao và Du lịch công nhận di sản phi vật thể quốc gia.

Ở đây có người trông coi đền, và nếu muốn tìm hiểu sâu hơn, bạn cứ hỏi bác thủ từ, sẽ được bác kể cho nhiều câu chuyện thú vị về lịch sử và văn hóa nơi đây.

Hiện nay Quế Phong vẫn là một huyện nghèo của Nghệ An. Những năm gần đây du lịch được chú ý đầu tư để phát triển nhờ tiềm năng du lịch phong phú, nhưng sự đầu tư chưa thực sự lớn nên các dịch vụ ở đây còn khá ít để phục vụ du khách.

Các dịch vụ ăn uống, giải trí ở đây vẫn chủ yếu để phục vụ người địa phương và khá ít ỏi. Với dịch vụ lưu trú cũng vậy, các khách sạn, nhà nghỉ chủ yếu tập trung ở khu vực thị trấn. Tuy nhiên ngoài các nhà nghỉ, khách sạn bạn sẽ có thêm lựa chọn là các homestay và farmstay.

Trước khi tới Quế Phong Nghệ An, mình tìm hiểu chưa kỹ về lưu trú nên đã bỏ lỡ nghỉ lại homestay. Khi đi “lang thang” dọc các con đường của Quế Phong, mình lại gặp và tới giờ vẫn tiếc “hùi hụi”. Các homestay ở đây được xây dựng theo hướng du lịch cộng đồng, ở trong các bản làng, dùng chính nhà sàn để làm homestay, chi phí khá rẻ và đúng chất homestay thuần túy.

Tới Quế Phong Nghệ An, các bạn cứ chọn homestay hoặc farmstay nhé, không lại tiếc nuối trong ngậm ngùi như mình mất thôi!

Về với Quế Phong là về với những nét đặc trưng của miền núi Tây Bắc xứ Nghệ, cùng hòa mình vào nhịp sống của đồng bào dân tộc và hơi thở của thiên nhiên, để hiểu thêm tình đất, tình người, để khám phá và trải nghiệm những điều còn “nguyên thuỷ” trong dòng chảy của thời gian.

Hãy thử tới Quế Phong Nghệ An một lần, bạn nhé!