Sushi (cơm trộn giấm kết hợp với các loại thịt cá, hải sản), onigiri (cơm nắm với rong biển) là những món ăn mang tính biểu tượng của Nhật Bản được rất đông du khách quốc tế ưa chuộng khi tới đây du lịch.
Những món ăn này đều có nguyên liệu chủ yếu làm từ cơm. Tuy nhiên quốc gia này đang phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt gạo lớn nhất trong nhiều thập kỷ.
Theo CNBC, Nhật Bản đã vật lộn với chuyện thiếu gạo từ vài tháng gần đây do điều kiện thời tiết không thuận lợi, lượng khách du lịch tăng đột biến và việc đánh thuế 778% với gạo nhập khẩu khiến nước này rơi vào cuộc khủng hoảng hiếm thấy.
Báo cáo từ Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) nêu rõ, suốt mùa hè 2024, Nhật Bản rơi vào tình trạng thiếu gạo khiến quầy gạo của các siêu thị đều trống rỗng. Nguyên nhân chính do nhu cầu vượt xa sản lượng trong 3 năm qua khiến lượng gạo dự trữ của nước này cũng cạn kiệt, xuống mức thấp nhất trong hơn 20 năm.
Tháng 8, các quầy bán gạo tẻ ở nhiều siêu thị tại Nhật Bản thường trống rỗng. Nhiều siêu thị phải áp dụng quy định mỗi khách chỉ được mua tối đa một bao gạo.
Đài truyền hình NHK (Nhật Bản) nhận định, tình trạng thiếu hụt gạo một phần do lượng khách du lịch năm nay tăng đột biến khiến nhu cầu về sushi cũng như các món ăn làm từ gạo tăng cao. Vào tháng 8, mức giá trung bình của 60kg gạo lên tới 16.133 yên (2,7 triệu đồng), tăng 3% so với tháng trước và hơn 5% kể từ đầu năm.
Giữa tháng 9, một bao gạo Nhật Bản trọng lượng 5kg có giá 3.000 yên (510.000 đồng), tăng 60% so với cách đây một năm.
“Dường như mọi người đang muốn mua nhiều gạo để tích trữ ngay cả khi chưa có nhu cầu dùng tới”, chị Minami Ota, một người dân ở phường Bunkyo, Tokyo cho biết.
Trước đó, người phụ nữ này phải đi hỏi 4 cửa tiệm mới mua được một bao gạo nội địa có chất lượng thấp hơn loại vẫn thường mua.
Theo dữ liệu từ Bộ Nông nghiệp, Lâm nghiệp và Thủy sản, lượng gạo tồn kho tư nhân của Nhật Bản đạt 1,56 triệu tấn trong tháng 6, đánh dấu mức thấp nhất suốt nhiều năm.
Ngoài việc Nhật Bản phải dự trữ gạo phòng trường hợp các thảm họa thiên nhiên tiềm ẩn, các chuyên gia nhận định, nhu cầu gạo tăng do lượng khách nước ngoài đổ về quá cao, tăng nhanh nhu cầu dịch vụ thực phẩm.
Cụ thể, theo Oscar Tjakra, nhà phân tích cấp cao tại ngân hàng thực phẩm và nông nghiệp toàn cầu Rabobank, lượng gạo tiêu thụ của khách du lịch tăng từ 19.000 tấn trong khoảng thời gian từ tháng 7/2022 đến tháng 6/2023 lên 51.000 tấn trong khoảng từ tháng 7/2023 đến tháng 6 năm nay.
Tuy nhiên, đại diện của Tjakra lưu ý, dù lượng tiêu thụ của khách du lịch tăng gấp đôi nhưng vẫn là con số tương đối nhỏ so với lượng gạo tiêu thụ trong nước ở mức khoảng 7 triệu tấn.
Trong nửa đầu năm 2024, Nhật Bản đón kỷ lục 17,8 triệu lượt khách. Con số này cao hơn rất nhiều so với mức trước đại dịch. Xu hướng này vẫn đang tiếp diễn với 3,3 triệu lượt khách đến vào tháng 7. Đây là mức cao nhất từng được ghi nhận theo số liệu thống kê du lịch của Nhật Bản.
Lý giải về sản lượng gạo ăn tại Nhật Bản sụt giảm, các nhà phân tích cho rằng ngày càng nhiều nông dân trồng lúa lớn tuổi đã nghỉ hưu và ít người trẻ muốn theo nghề này. Một loạt các đợt nắng nóng, hạn hán trong nửa cuối năm ngoái cũng ảnh hưởng nhiều tới vụ thu hoạch.
Bên cạnh đó, Nhật Bản đang áp mức thuế 778% với gạo nhập khẩu để bảo vệ người nông dân trồng lúa của mình. Ở chiều ngược lại, xuất khẩu gạo của nước này đã tăng gấp 6 lần lên gần 30.000 tấn trong khoảng năm 2014 đến 2022.
