Chiều 30/9, Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch (VH-TT&DL) Thanh Hóa phối hợp với huyện Hà Trung tổ chức Hội thảo khoa học “Đánh giá vị trí, giá trị lịch sử, văn hóa, mối liên hệ vùng của núi Đụn trong không gian lịch sử, văn hóa của di tích quốc gia Lăng miếu Triệu Tường và các di tích nhà Nguyễn trong khu vực”.
Hội thảo có 18 tham luận của các chuyên gia, nhà khoa học trực tiếp nghiên cứu về giá trị lịch sử, văn hóa, địa chất, địa mạo của hang Đụn; mối liên hệ vùng của núi Đụn trong không gian lịch sử, văn hóa của di tích quốc gia Lăng miếu Triệu Tường, các di tích nhà Nguyễn trong khu vực; công tác bảo tồn, quảng bá, phát huy giá trị của hang Đụn.
Các đại biểu tham dự tại hội thảo (Ảnh: Nguyễn Đạt).
Báo cáo tham luận của các chuyên gia cho thấy, trong hang Đụn phát hiện nhiều di vật khảo cổ thuộc nhiều thời kỳ khác nhau, tất cả đều là đồ gốm.
Qua thu lượm 17 mảnh gốm tiền sử, các nhà khoa học xác định đều trong tình trạng vỡ nát, gồm 3 mảnh miệng và 14 mảnh thân với hai loại khác nhau.
Loại bên ngoài có màu xám đen/xám vàng; xương gốm thô, màu xám đen, độ nung thấp nên xương gốm khá bở; đây có thể là những di vật thuộc giai đoạn hậu kỳ Đá mới – sơ kỳ Kim khí.
Các mảnh gốm thời Tiền sử thu nhặt tại hang Đụn (Ảnh: Bùi Văn Hùng).
Loại thứ hai bên ngoài có màu nâu đỏ bề mặt lẫn nhiều cát màu trắng sữa hoặc nâu đen, đây có thể là các di vật thuộc giai đoạn tiền Đông Sơn – Đông Sơn ở lưu vực sông Mã…
Theo đánh giá của các nhà khoa học, hang Đụn chứa đựng những giá trị “kép” về di sản thiên nhiên và văn hóa. Núi Đụn có mối liên hệ mật thiết, nằm trong không gian của khu vực núi Triệu Tường – nơi có di tích quốc gia Lăng miếu Triệu Tường.
Nơi đây chứa các di tích, di vật khảo cổ của cả thời tiền sử và lịch sử, minh chứng cho nhiều thời kỳ con người đã sử dụng hang này cư trú tạm thời để tránh thiên tai, địch họa hay là nơi đóng quân trong các cuộc chiến tranh thời lịch sử.
Ngoài ra, sự phong phú, đa dạng, đẹp đẽ và độc đáo của hệ thống thạch nhũ trong hang sẽ là điểm đến hấp dẫn cho du khách nếu được bảo tồn.
Hang Đụn (hay còn gọi là hang núi Đụn) thuộc địa phận xã Hà Long, cách trung tâm huyện Hà Trung khoảng 12km, trung tâm tỉnh Thanh Hóa khoảng 40km.
Khu vực hang động tại núi Đụn có nhiều giá trị lịch sử, văn hóa, du lịch cần được bảo vệ (Ảnh: Quách Tuấn).
Hang động tại núi Đụn đã được nhân dân địa phương phát hiện từ lâu. Đây từng là nơi trú ẩn của nhân dân trong 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ, là nơi cung cấp nguồn nước sinh hoạt tưới tiêu cho bà con 3 thôn: Nghĩa Đụng, Khắc Dũng và Gia Miêu của xã Hà Long.
Hang núi Đụn chỉ thực sự được quan tâm khi tháng 4, một công ty trong quá trình khai thác đá, làm phát lộ cửa hang. Sau đó, UBND huyện Hà Trung phối hợp với Sở VH-TT&DL, Tài nguyên và Môi trường và UBND xã Hà Long tiến hành kiểm tra hiện trạng.
Kết quả khảo sát thực tế, núi Đụn có quy mô, diện tích khoảng 6,5ha, nằm trong quy hoạch thăm dò, khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường.
Trong núi Đụn có hang động dài khoảng 70m, rộng 50m, cao 40m. Hang có 4 cửa ra vào ở các phía đông, tây, nam, bắc. Trong hang có nhiều nhũ đá tự nhiên, có nguồn nước ngầm chảy ra khu vực di tích cấp tỉnh hồ Bến Quân…
Sau khi tiếp nhận kiến nghị của UBND huyện Hà Trung, UBND tỉnh Thanh Hóa đã quyết định cho tạm dừng khai thác đá tại núi Đụn; giao Sở VH-TT&DL chủ trì, phối hợp với các sở, đơn vị, địa phương liên quan, các nhà khoa học khảo sát, đánh giá toàn diện về quy mô, giá trị, ý nghĩa lịch sử, văn hóa, di sản, du lịch đối với hang động tại núi Đụn.
