Đà Lạt và Ninh Thuận đều là những điểm đến hấp dẫn. Đà Lạt là một đại diện của vùng đất Tây Nguyên và Ninh Thuận là điểm sáng của khu vực duyên hải miền Trung. Cung đường nối liền 2 điểm du lịch nổi tiếng này cũng vô cùng hấp dẫn với những đoạn đường đèo cheo leo hiểm trở và cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp hùng vĩ.

Từ miền sương Đà Lạt, theo quốc lộ 20, điểm dừng đầu tiên là thị trấn Cầu Đất.

Cầu Đất rất nổi tiếng trên bản đồ du lịch nội địa với địa danh đồi chè Cầu Đất, ở độ cao 1650m vùng với đặc thủ về địa lý địa hình, đồi chè Cầu Đất là một điểm thăm quan với hàng triệu tấm hình check in ảo diệu cùng những luống chè xanh mát, sương mây rực rỡ và những cây quạt gió của nhà máy điện gió sừng sừng trên nền trời trong ánh bình minh mà mọi người thường gọi là Săn Mây.

Rời đồi chè Cầu Đất, vẫn theo quốc lộ 20 đi thêm gần chục km nữa qua thị trấn Trạm Hành là bắt đầu vào đèo D’Ran. Ở đỉnh đèo D’Ran có thể dừng lại phóng tầm mắt về hướng thị trấn D’Ran đợi mặt trời vượt qua núi. Những cơn gió nhẹ thổi từ dưới đèo phía hồ Đơn Dương làm cho làn sương mỏng thay đổi hình dáng theo từng phút.

Khi mặt trời lên phía dãy núi sau hồ Đơn Dương, lớp sương tách thành 2 phần, phía trên trong vắt, phía dưới lớp sương đọng lại đủ để nhìn xuyên xuống thị trấn đang đợi đón nắng. Con đèo uốn lượn chạy dưới rừng thông ngập tràn trong ánh sáng chói lòa lấp loáng trên mặt đường dẫn tới thị trấn D’Ran .

D’Ran nằm ở giữa đèo Ngoạn Mục và đèo D’Ran nên được mọi người ưu ái gọi với một cái tên rất tình đó là “Thị trấn lưng đèo“. Đây vốn là một thị trấn cổ được xây dựng vào đầu thế kỷ 20 bởi người Pháp với rất nhiều các dấu ấn cổ xưa còn hiện hữu đền Càng Rang, bút tích vua Duy Tân, Cầu sắt D’Ran..

Từ thị trấn nhập vào quốc lộ 27 để tới đèo Ngoạn Mục ta sẽ có phần choáng ngợp trước cảnh vật của hồ Đơn Dương hay còn gọi là hồ Đa Nhim nép mình bên núi đồi hùng vĩ xanh biếc.

Tới đỉnh đèo Ngoạn Mục, không thể không dừng lại ngắm nhìn đồng bằng ở hướng Ninh Thuận với những mảng màu đa sắc trên đồng bằng rộng mênh mông và biển xanh thẳm phía xa xa. Đèo Ngoạn Mục hay còn gọi là đèo Sông Pha nối Ninh Thuận với Lâm Đồng dài hơn 20km với chênh lệch cao độ khoảng 780m. Xưa kia đèo được coi là tuyến đường huyết mạch, cửa ngõ của các tỉnh tây nguyên với duyên hải miền trung.

Đèo có một lịch sử lâu đời, gắn liền với sự phát triển của thành phố Đà Lạt. Với việc phát hiện ra Đà Lạt vào năm 1893 của bác sĩ Alexandre Émile Jean Yersin, sau đó 4 năm toàn quyền Doumer cùng với nhóm của ông đã lên kế hoạch xây dựng một tuyến đường để vận chuyển vật liệu xây dựng phục vụ việc xây dựng thành phố Đà Lạt. Với sự chỉ đạo của đại úy Thouars người Pháp, nhóm nghiên cứu đã thiết lập một cung đường dài 122km và thực hiện xây dựng một cung đường vượt qua những dãy núi cao chính là đèo Ngoạn Mục ( Sông Pha ) ngày nay. Đèo được coi là một trong những đèo đẹp nhất Việt Nam với cảnh sắc nùi rừng trùng điệp cùng nhiệt độ thay đổi theo không gian và thời gian. Dọc đèo có những con suối chảy ngang vách núi với hệ sinh thái tái sinh và thảm thực vật phong phú.

Đi qua con đèo, nhiều đoạn con đường phải chui qua cặp đường ống nước rất lớn phục vụ cấp điện và nhu cầu nước tưới tiêu cho đồng bằng phía dưới. Cung đường đèo đẹp và hùng vỹ này đã quyến rũ biết bao phượt thủ, những người ưa xê dịch và trải nghiệm.

Đèo Ngoạn Mục là một minh chứng điển hình của sự chuyển tiếp khí hậu và cảnh quan giữa vùng đồng bằng ven biển nam trung bộ và cao nguyên Lang Biang.

Hết đèo, qua khỏi thị trấn Ninh Sơn là con đường thẳng tắp giữa đồng bằng thơm mùi lúa trổ đồng. Theo quốc lộ 27B, chúng tôi đến với xã Phước Thành, huyện Bác Ái, tỉnh Ninh Thuận, ghé thăm “Biển hồ“ Sông Sắt và thôn Ma Nai của người Raglay. Thôn Ma Nai nằm cạnh hồ Sông Sắt, đây là hồ chứa nước đồng thời là điểm dã ngoại yêu thích của người dân.

Người Raglay ở Ninh Thuận có cuộc sống gắn liền với địa hình nắng gió và cát trắng nơi lưng đồi nên rắn rỏi khỏe mạnh. Họ yêu lao động và có tâm hồn yêu ca hát với nhiều nhạc cụ độc đáo. Nét đẹp văn hóa được tạo nên từ những buổi lễ như ăn mừng lúa mới và cúng Giàng…

Người Raglay sống quy tụ theo từng tộc họ và theo chế độ mẫu hệ. Đời sống văn hóa tinh thần của người Raglay rất phong phú nhiều màu sắc với nhiều loại nhạc cụ và tục hát đối đáp lâu đời. Âm nhạc truyền thống chính là nét văn hóa đặc sắc nhất đã ăn sâu trong tâm hồn người Raglay. Một hệ thống nhạc cụ bài bản đã được người Raglay tạo ra và lưu truyền đến ngày nay.

Điều thích thú nhất ở đây là chúng tôi được tận mắt chiêm ngưỡng cây đàn Chapi nổi tiếng đã đi vào trong bài hát Giấc Mơ Chapi của nhạc sĩ Trần Tiến. Giờ đây đứng trước cây đàn mộc mạc, trong tôi lại văng vẳng những giai điệu khỏe khoắn và lay động:

Cung đường từ Đà Lạt đi Ninh Thuận qua đèo Ngoạn Mục không chỉ đẹp mà còn rất nhiều điều thú vị chờ bạn khám phá. Đừng bỏ lỡ nếu bạn có dịp đi qua cung đường này nhé.