Thủ đô Bangkok Thái Lan bắt đầu có tên mới từ ngày 16/2/2022 với tên “Krung Thep Maha Nakhon”,có nghĩa là “Thành phố thủ đô của các thiên thần vĩ đại”. Lần đầu tiên tôi có dịp ghé đến Krung Thep Maha Nakhon vào giữa tháng 8/2023 đã có nhiều ấn tượng đặc biệt về đất nước Phật giáo với rất nhiều ngôi chùa và công trình lịch sử vĩ đại.

Điểm đến thú vị ở Bangkok mà tôi muốn chia sẻ đó là Ancient City, hay còn gọi là Muang Boran và bảo tàng Erawan, cả hai đều là những công trình do tỷ phú người Thái – Lek Viriyaphant (Khun Lek) xây dựng nên với tất cả sự tâm huyết và niềm trăn trở bảo tồn các di sản của đất nước Thái Lan.

Ông Lek Viriyaphant sinh năm 1914 trong một gia đình thương gia người Hoa ở Sampeng, Thái Lan. Ông đã tích lũy kiến thức chuyên môn và hiểu biết về nghệ thuật, tôn giáo, triết học và văn hóa ngay từ thời kỳ đầu đời.

Khun Lek rất lo lắng khi di sản văn hóa lâu đời của Thái Lan đang bị suy giảm do thiếu các nhà tài trợ nhiệt tình để tu sửa. Ông Lek và gia đình đã đi du lịch cùng các học giả và cố vấn khắp Thái Lan để thu thập dữ liệu nhằm xây dựng Thành cổ Ancient City, trong hơn 10 năm, họ đã lưu giữ các bản phác thảo, ghi chú và ảnh chụp các địa điểm để làm tài liệu tham khảo cho các công trình của mình, cho phép họ xây dựng Ancient City một cách có phương pháp với kiến thức thực tế.

Tình cảm với các công trình lịch sử, văn hoá Thái Lan nảy nở vào năm 1963 khi ông 49 tuổi. Ông đã thành lập bảo tàng di sản văn hóa ngoài trời lớn nhất thế giới – Dự án Thành phố cổ. Vào thời điểm đó, rất ít chủ doanh nghiệp tư nhân sẵn sàng đầu tư số tiền khổng lồ vào những dự án đầy tham vọng như vậy chỉ để trả nợ cho đất nước. Ông Lek thậm chí còn bị coi là người không bao giờ có thể nhìn thấy dự án hoàn thành và là một kẻ mơ mộng.

Và 9 năm tiếp theo ông cho xây dựng bảo tàng Erawan với biểu tượng voi 3 đầu. Ông Lek hy vọng nơi đây sẽ không chỉ trưng bày những tác phẩm nghệ thuật vô giá mà còn thể hiện được các loại hình tôn giáo châu Á hướng tới những thế hệ trẻ.

Ancient City cách trung tâm thủ đô Bangkok khoảng 30 km. Muốn di chuyển đến Ancient City bạn có thể bắt xe taxi – Grab hoặc bằng ô tô cá nhân nhưng mình gợi ý các bạn đi BTS vừa tiết kiệm chi phí lại tránh tắc đường.

Bạn chỉ cần lên một trạm BTS ở trung tâm thành phố Bangkok với hướng có điểm đến là trạm Kheha, xuống BTS ở trạm Kheha thì mọi người theo lối exit 3 bắt xe Songthaew số 36 với giá 10 baht (~ 7000 VNĐ) là đến được Ancient City.

Nếu như bạn đi vào cuối tuần ngày T7 – CN vào lúc 9h30 và 12h30 sẽ có xe bus đưa đón miễn phí tới Ancient City, cũng ở lối exit 3 nha mọi người. Chiều về từ Ancient City của xe bus miễn phí này là lúc 12h30 và 17h30.

Vé vào cửa theo giá niêm yết mua tại Ancient City là 700 bath ~ 490.000 VNĐ, tuy nhiên nếu bạn mua trên app So Sánh Tour thì cực kỳ rẻ, giá chỉ có 338.000 VNĐ bao gồm cả vé tham quan Ancient City và bảo tàng Erawan.

Ancient City là một trong những bảo tàng ngoài trời lớn nhất thế giới có một thành phố rộng 200 mẫu Anh với 109 bản sao thu nhỏ hoặc bằng kích thước thực của các di tích nổi tiếng nhất của Thái Lan và các điểm tham quan kiến trúc.

Bản đồ với hàng trăm công trình lớn nhỏ ở Thành phố cổ Ancient City

Một trong những điểm đến gây ấn tượng mạnh cho mình, và mình muốn viết lại để các bạn cùng tìm hiểu là “Buddhavas of substanceless universe – Dịch nôm na là Chư Phật của Vũ trụ Vô ngã.

Ngôi chùa có 28 bức tượng Phật ở kiếp trước cùng với 10 bức tượng Phật được cho là hình hài tương lai của Đức Phật. Ngoài ra còn có các kiến trúc khác xung quanh ngôi chùa chính như chùa thờ 12 cung hoàng đạo, chùa tượng trưng cho năm sinh và chùa hòa bình.

Theo tín ngưỡng của người Thái cổ, linh hồn của chúng ta du hành từ ngôi chùa tượng trưng cho năm sinh của chúng ta, nếu chúng ta có cơ hội nên đến chùa để cầu nguyện một lần trong đời. Sau khi chết, linh hồn của chúng ta sẽ rời khỏi thế giới hiện tại và trở về nơi chúng ta đã xuất phát ban đầu. Đây là một việc mang công đức lớn lao nên thực hiện để mang lại sự bình an cho tâm hồn bạn.

Người Thái và người nước ngoài đều được chào đón đến thăm và tỏ lòng thành kính tại ngôi chùa linh thiêng trong Ancient City này.

Các công trình nổi bật trong Buddhavas of Substanceless universe: (Buddhavas có nghĩa là nơi ở của Đức Phật)

Đại Điện Kim Cương Pháp không chỉ được coi là vật cúng dường cho 28 vị Phật và Đức Phật Tương Lai, mà còn là nơi để thực hành thiền Samatha và Vipassana dẫn đến giải thoát theo lời dạy của Đức Phật về việc tuân giữ Giới liên tục.

Tòa nhà theo phong cách Prasat có mái 5 prang(*) này đã được ủy ban của Tổ chức Jetovimut chấp thuận để thờ phụng 28 vị Phật (bao gồm cả Đức Phật của Hiện tại) và Đức Phật Tương lai, 'Sri Arya Di Lặc Bồ Tát', người trong hóa thân của Deva Santusita, đang chờ đợi thời điểm Ngài hiển hiện thành Đức Phật thứ 29 trong cuộc giáng lâm trong tương lai của Ngài.

Lấy cảm hứng từ thiết kế giả định của Hội trường Wihan Somdej được xây dựng dưới thời trị vì của Vua Prasat Thong – cũng được coi là thời kỳ hưng thịnh của Ayutthaya, tòa nhà này có cùng chiều cao và chiều rộng như thiết kế ban đầu nhưng mái hiên ngắn hơn do hạn chế về không gian . Tuy nhiên, vẻ đẹp lộng lẫy về mặt nghệ thuật trong thiết kế kiến trúc của nó không bao giờ bị suy giảm, đặc biệt được thể hiện qua hàng nghìn bức tượng Phật được trang trí trên tường để nhấn mạnh sự tốt lành tối thượng của đức hạnh Đức Phật. Nhờ đó, hội trường này được coi là tác phẩm nghệ thuật Phật giáo tráng lệ và quý giá nhất từ trước đến nay của phong cách kiến trúc hậu Ayutthaya.

(*) Prang: Prangs cơ bản tượng trưng cho núi Meru. ở Thái Lan, xá lợi của Phật thường được đặt trong một mái vòm trong những công trình kiến trúc này, phản ánh niềm tin rằng Đức Phật là đấng quan trọng nhất trong việc đạt được giác ngộ và đã chỉ ra con đường dẫn đến giác ngộ cho người khác

Có 28 dấu chân của Đức Phật trong các ô cửa sổ của ngôi chùa Vajiradhama vĩ đại. Dấu chân được khắc 108 pha, tượng trưng cho mọi nguyên tố trên thế giới, tượng trưng cho Đức Phật là trên hết. Tín đồ địa phương ở Thái Lan sẽ dùng tiền xu đứng trên dấu chân Phật để cầu phúc

Phía sau bức tượng Phật thứ 28 có 9 bức tượng Phật trong đại điện. Họ là chín vị Phật tương lai sẽ đến sau Bồ Tát Di Lặc được đề cập trong lời tiên tri.

Ngày này kỷ niệm dịp Đức Phật lui về vùng hoang dã của rừng Parileyya để mang lại hòa bình giữa hai phe đệ tử đang tranh cãi. Theo truyền thuyết, một con khỉ và một con voi tên là Parileyaka đã dâng đồ ăn cho Đức Phật trong thời gian này, con voi mang mía và con khỉ mang tổ ong.

Đằng sau Modhu Purnima là bức tượng Đức Phật đứng ban phước. Tượng phật cao tới 16,8m quay mặt về hướng đông, sơn vôi và sơn vàng. Trên đầu tượng Phật đặt xá lợi xương của Đức Phật. Tượng Phật đứng được đặt trong một mái vòm bằng vàng cùng với những tượng Phật tượng trưng cho sáu ngày trong tuần.

Bạn có thể thấy có sáu vị Phật trong mái vòm vàng của tượng Phật đứng. Họ là những vị Phật hộ mệnh từ thứ Hai đến Chủ Nhật. Modhu Purnima phía sau là Đức Phật vào tối thứ Tư,là vị Phật thống trị bảy ngày một tuần. Tương tự như cung hoàng đạo của Trung Quốc, các tín đồ Thái Lan tin rằng vị Phật tương ứng với ngày sinh nhật của họ sẽ là vị Phật hộ mệnh của chính họ.

Bây giờ bạn đã thấy Tháp Hoàng đạo, chịu ảnh hưởng của văn hóa Trung Quốc được truyền đời từ thế hệ này sang thế hệ khác. Niềm tin vào cung hoàng đạo của người Thái còn được thể hiện qua bảo tháp. Tháp 12 Cung Hoàng Đạo là bao gồm 12 bảo tháp khác nhau thuộc các năm hoàng đạo khác nhau. Những ngôi chùa này đến từ phía bắc và đông bắc Thái Lan. Bạn có thể đến tháp hoàng đạo tương ứng với năm sinh của mình để tham quan.

Theo thần thoại Phật giáo, Phra Mae Thorani được nhân cách hóa thành một thiếu nữ vắt dòng nước mát lạnh thoát khỏi mái tóc của mình để dìm chết Mara, con quỷ được cử đến cám dỗ Đức Phật Gautama khi ngài thiền định dưới gốc cây bồ đề.

Công trình nổi bật thứ 2 trong Ancient City: Núi Tu Di (Sumeru)

Một trong những điểm đến ấn tượng khác của Ancient City là núi Tu Di-khi bước vào công trình này bạn sẽ ngỡ như mình bước vào một chốn thần thoại linh thiêng.

Theo vũ trụ học Thái Lan, núi Sumeru được coi là trụ cột của thế giới cũng như là trung tâm của vũ trụ. Trên đỉnh núi là thiên đường tên là Tavatimsa được thần Indra bảo vệ. Ngọn núi được bao quanh bởi một con cá khổng lồ, khi thần cá ban đầu quay lại và di chuyển sẽ ảnh hưởng đến sự cân bằng của ba cõi, biết được tình hình, Indra sẽ từ trên trời xuống giúp cứu người của mình ở trần gian.

Núi Tu Di thường được sử dụng như là một hình tượng ẩn dụ của kích thước và tính kiên cố trong kinh điển Phật giáo. Núi Tu Di được nói rằng có hình dạng giống như một cái đồng hồ cát, với đỉnh và đáy có diện tích rộng 80.000 do tuần, nhưng hẹp ở phần giữa (ở độ cao 40.000 do tuần) chỉ rộng 20.000 do tuần. Trên đỉnh núi Tu Di là cảnh giới của Đức Đế Thích (thần Indra trong Ấn giáo).

Ngoài hai điểm trên, bạn có thể đến những điểm cực kỳ ấn tượng không nên bỏ qua là: Sanphet Prasat Throne Hall, cung điện của thời vua Ayuthaya hay địa điểm The Pavilion of the Enlightened (là một thiết kế sáng tạo không dựa trên cấu trúc lịch sử nào).

Bảo tàng Erawan ở tỉnh Samut Prakan bang Mueang Mai cũng là một công trình do tỷ phú Khun Lek xây dựng sau 9 năm khởi công Ancient City.

Bảo tàng này nổi tiếng với bức tượng voi ba đầu khổng lồ được đặt trên nóc tòa nhà. Bức tượng voi ba đầu khổng lồ làm bằng đồng nặng 250 tấn, cao 29 mét, dài 39 mét và đứng trên bệ cao 15 mét.

Bảo tàng Erawan được chia thành 3 phần, theo quan niệm của Phật giáo, về Địa ngục, Trái đất và Thiên đường. Ba khu vực khác nhau của bảo tàng bao gồm các đặc điểm này. Tầng thấp nhất là tầng ngầm, còn được gọi là Suvannabhumi, tầng thứ hai là Trái đất con người và tầng thứ ba là Thiên đường, còn được gọi là Vũ trụ.

Tầng một và tầng hai nằm ở bên dưới phần bệ còn tầng trên cùng nằm trong bụng của bức tượng voi ba đầu.

Tầng Trái Đất là một tòa nhà hình tròn màu hồng có tám mái vòm. Bốn cây cột, kính màu và cầu thang trang trí tượng trưng cho chủ đề của tầng này là “vương quốc của nhân loại”. Có một kỹ thuật xây dựng cổ xưa ở Thái Lan, người ta cho rằng người ta dùng thạch cao trắng hồng làm nguyên liệu, trộn với cát và cháo nếp, trộn với đường nâu và loại keo đặc biệt để làm thạch cao trắng. Về màu hồng đẹp mắt, đó là màu được hình thành bằng cách cho thêm trầu mà tổ tiên người Thái rất thích ăn.

Thông tin cốt lõi của tầng đất được thể hiện bằng 4 cột thiếc, tượng trưng cho những giá trị của 4 tôn giáo là Phật giáo Nguyên thủy, Ấn Độ giáo, Phật giáo Đại thừa và Thiên chúa giáo. Mỗi cột thiếc có hình bát giác và được bọc bằng những miếng thiếc. Các mảnh thiếc được dũa khéo léo để thể hiện hoa văn phù điêu kể những câu chuyện tôn giáo quan trọng. Tôn giáo là trụ cột của hòa bình và hạnh phúc. Mục tiêu chung trong tính nhân văn của bảo tàng này là dạy chúng ta đối xử với nhau một cách thân thiện, đồng thời cố gắng duy trì tôn giáo của mình, song song đó tôn trọng tín ngưỡng của người khác, để chúng ta tiếp tục có tôn giáo để vun đắp hòa bình và hạnh phúc trong thế giới. Đó là lý do tại sao tôn giáo, các giáo phái khác nhau và các loại hình nghệ thuật khác nhau lại hòa quyện với nhau một cách hài hòa trong cấu trúc của Phần Trái Đất (The Earth) của bảo tàng.

Nối liền đất và trời là một cầu thang, nằm ở trung tâm của đại sảnh. Cầu thang là cấu trúc nổi bật nhất trong hội trường. Ở mỗi góc dưới chân cầu thang, bạn có thể nhìn thấy những bức tượng trát vữa màu hồng được trang trí bằng sứ nhiều màu sắc, đủ loại sinh vật huyền bí, rào chắn đất-Anuwei, Naga, đầu voi.

Nữ thần Mercy trên cầu thang ban phước cho những người hành hương du lịch đến đây. Từ đây, cầu thang kéo dài ra hai hướng, cầu thang màu hồng tượng trưng cho cầu thang vàng, cầu thang màu trắng tượng trưng cho cầu thang bạc và cầu thang dẫn thẳng đến lối vào vương quốc thiên đường.

Tầng trên cùng tượng trưng cho thiên đường, nằm trên đỉnh núi Meru trong vũ trụ học Phật giáo. Trần của vũ trụ được một họa sĩ người Đức thực hiện bằng bột màu, bức tranh gồm Mặt trời và tám ngôi sao (không bao gồm Trái đất của chúng ta). Ở đây có một khu trưng bày rộng lớn các di tích của Đức Phật và các bức tượng Phật cổ từ nhiều thời đại. Ngoài ra, các tín đồ Thái Lan còn đổ về đây để tỏ lòng thành kính với thần Indra và thần voi ba đầu. Họ tỏ lòng kính trọng bằng cách thả hoa sen trên mặt nước, thông qua một nghi thức có tên là Pu-ra-na-ka-ta. Điều này sẽ giúp bảo vệ các tín đồ khỏi bị tổn hại và cho phép họ có một cuộc sống trọn vẹn.

Cuối cùng là tầng 1 tượng trưng cho thế giới ngầm và chứa những đồ tạo tác quý giá từ bộ sưu tập cá nhân của người sáng lập tỷ phú Lek Viriyaphant. Chúng bao gồm các bộ sưu tập bộ trà, bình và bát từ thời nhà Minh và nhà Thanh. Tầng ngầm cũng lưu giữ tác phẩm điêu khắc về sinh vật thần thoại, nửa người nửa Naga, được mô phỏng theo niềm tin rằng những sinh vật này canh giữ những kho báu quý giá dưới nước. Phần tầng 1 này bị cấm chụp ảnh nên không du khách nào có được hình ảnh của khu vực thế giới ngầm này.

Khi bước ra khỏi bảo tàng Erawan, trong tôi dành hết sự ngưỡng mộ cho ông Khun Lek. Ông đã để lại những di sản vô cùng quý giá cho thế hệ mai sau của Thái Lan cũng như khách du lịch quốc tế được biết đến dòng chảy lịch sử của đất nước Thái Lan, một đất nước Phật giáo nhưng cũng có sự hài hoà với các tôn giáo khác. Ông đã có công tái hiện lại những công trình nguy nga, vĩ đại của đất nước Xiêm để rồi người dân Thái biết trân trọng lịch sử đất nước, và tự hào với bạn bè năm châu khi họ đến Thái Lan để du lịch.