Hà Nội – kinh đô nghìn năm văn hiến đã quá nổi tiếng với 36 phố phường, đây là khu vực đô thị cổ đồng thời là khu dân cư sinh hoạt và buôn bán sầm uất hình thành từ thời Lý – Trần. Đặc trưng nhất của khu phố cổ là các phố làng nghề và những ngôi nhà cổ, mang đậm nét kiến trúc Việt Nam truyền thống.Tên của các dãy phố phường nơi đây được đặt theo tên của sản phẩm buôn bán chính tại đó và thêm chữ “Hàng” phía trước. 36 phố phường đã đi vào trong thơ ca nhạc họa trong đó để lại ấn tượng sâu đậm nhất vẫn là bài vè cùng tên:
"Rủ nhau chơi khắp Long Thành,
Ba mươi sáu phố rành rành chẳng sai;
Hàng Bồ, Hàng Bạc, Hàng Gai,
Hàng Buồm, Hàng Thiếc, Hàng Hài, Hàng Khay…
Những ngày giáp tết cận kề, mình đã tự thưởng cho bản thân những giây phút sống chậm lại để chìm đắm vào ở số 22 Hàng Buồm và sống lại những năm tháng chảy trôi của dòng thời gian cũ. Nào, còn chần chừ gì nữa, hãy cùng dõi theo chân mình khám phá trong đó có gì hay ho nhé!
I. Đôi nét giới thiệu
tọa lạc ngay giữa lòng thủ đô hoa lệ với diện tích lên tới 1800m2, nơi đây trước kia chính là Hội quán của người Quảng Đông. Bạn biết không, phố Hàng Buồm xưa thu hút rất nhiều người Hoa đến sinh sống và giao thương buôn bán. Ban đầu họ chủ yếu tập trung ở phố Việt Đông (nay là phố Hàng Ngang), sau đó dần dần lan sang các phố xung quanh như phố Hàng Bồ, phố Phúc Kiến (nay là phố Lãn Ông) rồi mới đến phố Hàng Buồm. Họ rất nhạy bén với kinh doanh mà phố xưa thuộc phường Hà Khẩu (còn gọi là Giang Khẩu), tổng Hữu Túc, huyện Thọ Xương, nơi cửa sông Tô Lịch đổ vào sông Hồng. Hà Khẩu có vị trí “trên bến dưới thuyền” thuận lợi nên đã trở thành nơi buôn bán sầm uất và cư trú chính của người Hoa Quảng Đông.
Định cư dọc bờ sông Nhị và sông Tô Lịch nên cư dân ở đây thạo nhiều nghề liên quan đến sông nước. Họ có nghề làm và bán các hàng cói đan như bị, giỏ, chiếu, buồm, mành… vì thế mà phố mới có tên là phố Hàng Buồm. "Con phố cũng như những dòng sông chảy trôi không ngừng, bao kiếp người qua, bao kiếp người tới. Trong vòng chảy của thời gian bất tận ấy, con phố nào cũng đầy ắp những kỷ niệm vui buồn. Phố Hàng Buồm là một trong những con phố tiêu biểu nhất cho một thành phố nằm bên sông. Phố xưa chuyên bán những mảnh buồm và cả những vật tư liên quan đến thuyền bè. Nay cánh buồm nâu chỉ còn là những ký ức, cũng như bao đổi thay, kẻ đến người đi. Số nhà 22 phố Hàng Buồm như một khúc xoáy, cuốn vào trong đó tất cả những thăng trầm của lịch sử con phố này. Ở đó có tất cả chuyện đời, chuyện phố, có chuyện của ngày xưa, của hôm nay, của mưa Âu gió Á, của dân Kẻ Chợ của những Hoa kiều và của người Hà Nội hôm nay.”, trích lời giới thiệu Không gian triển lãm “Ký ức 22 Hàng Buồm”.
II. Không gian triển lãm
1. Không gian trưng bày
Hội quán Quảng Đông trước kia từng là nơi sinh hoạt tín ngưỡng cộng đồng của những người gốc Hoa từ Quảng Đông (Trung Quốc), và cũng là nơi giao thương buôn bán. Hiện nay, nơi đây diễn ra rất nhiều sự kiện, triển lãm văn hóa nghệ thuật ý nghĩa và là địa điểm check-in rần rần của các bạn trẻ. Theo mình được biết thì trung tâm triển lãm đang mở cửa tự do cho khách tham quan, rất nhiều những buổi triển lãm nghệ thuật với tên gọi "Phiêu diêu", "Ký họa phố cổ 2021", "Hà Nội là…", "Không gian ký ức 22 Hàng Buồm" đã được tổ chức tại đây.
Có thể thấy, cũng giống như các hội quán nói chung, Hội quán Quảng Đông vẫn giữ nguyên lối kiến trúc điển hình phổ biến với bốn dãy nhà có kết cấu hợp thành chữ “Khẩu” kết hợp với sân thiên tỉnh (giếng trời) ở giữa các khoảng không gian để lưu thông không khí và ánh sáng. Bạn cũng có thể bắt gặp kết cấu kết hợp sân thiên tỉnh này ở chùa Tây Phương hay các đình chùa lớn tại Việt Nam.
Không gian bên ngoài Trung tâm văn hóa nghệ thuật đậm chất Trung Hoa
Cửa lớn mở ra không gian đậm chất nghệ thuật
Bước chân vào không gian triển lãm, mình như bước chân qua từng cánh cổng thời gian để thấy được sự kì diệu chảy trôi của năm tháng.
Không gian giao thoa văn hóa Tây – Việt – Hoa đặc sắc
Nơi đây quả là chốn lý tưởng cho những người nghệ sĩ thỏa sức sáng tạo, thỏa mãn đam mê, nơi những nguồn cảm hứng từ tâm trí có cơ hội được “sống thật” trên giá trưng bày. Các nghệ sĩ đã nhặt nhạnh, đã chắp nối những mảnh vụn của lịch sử để nó lấp lánh một vẻ đẹp tưởng như tình cờ mà đầy ngụ ý, dung dị mà sâu lắng.
Tác phẩm “Mơ Tiên” – con đẻ của các nghệ sĩ Việt Nam hiện đại
Giống như một giấc MƠ TIÊN, hình ảnh phóng khoáng, lãng mạn của các nàng tiên đã truyền cảm hứng cho thế hệ nghệ sĩ Việt thời hiện đại. Với mong muốn khơi lại mạch nguồn lịch sử, phòng MƠ TIÊN đã tái hiện một phần dòng chảy tạo hình người Việt với tiêu điểm là hình tượng tiên nữ suốt chiều dài lịch sử từ thời Lý tới nay.
Hình ảnh nàng tiên với nét vẽ mềm mại, cuốn hút từ màu nước trên chất liệu lụa
Tác phẩm “Tắm tiên – nguyệt” đầy tâm huyết và sống động
Hình ảnh Tiên nữ cưỡi rồng đầy màu sắc nổi bật trên nền tường cũ
Đây là một hình ảnh đặc sắc, xuất hiện trong hầu hết các không gian tôn giáo, tín ngưỡng truyền thống như đình đền, chùa miếu, nghè quán, lăng tẩm của người Việt trong suốt thế kỉ XI-XII-XIII như một vệt sao băng sáng chói trong lịch sử nghệ thuật tạo hình Việt Nam thời kì quân chủ chuyên chế.
Tựa như lạc vào chốn “Bồng lai tiên cảnh”
Chiếc chõng tre và những đồ vật chân quê gợi nhớ một tuổi thơ bình yên, dung dị
Không gian sắp đặt đèn lồng 'Cuộc gặp gỡ Xưa – Nay' của hoạ sĩ Xuân Lam.
Khu đèn lồng là nơi check-in cháy máy của các bạn trẻ
Không gian trưng bày các kỷ vật về Hội quán Quảng Đông
2. Kiến trúc
Quay ngược dòng lịch sử, khi người Pháp đặt chân lên Bắc Kỳ (1872), chúng đổi tên thành phố Hà Nội xinh đẹp của chúng ta thành Rue des Voiles. Lúc này phố Hàng Buồm là nơi các nhà Hoa Kiều buôn bán tấp nập trong Hội quán Quảng Đông. Coi nhẹ luật pháp triều đình, nhiều lái buôn Hoa Kiều đã lén lút giao thương với lái buôn Pháp và dần trở thành nội gián, tiếp tay cho quân xâm lược chống phá thủ đô. Nếu bạn đã đọc bài viết về Hoàng Thành Thăng Long của mình thì chắc hẳn thấy mình đề cập tới chi tiết thành cửa Bắc bị công phá 2 lần vào năm 1873 và năm 1882 dẫn tới việc tuẫn táng của hai tổng đốc thành Hà Nội là tổng đốc Nguyễn Tri Phương và tổng đốc Hoàng Diệu. Đó chính là minh chứng cho những năm tháng lịch sử đầy biến động của nước nhà dưới thời kì này. Tuy nhiên, Hàng Buồm, Hàng Ngang là “thủ phủ” được bảo hộ bởi người Pháp nên riêng phố người Hoa Kiều ở đây thì vẫn đông vui tấp nập kẻ buôn người bán. Có lẽ từ thời gian ấy, kiến trúc Á Đông đã có dịp giao thoa với kiến trúc phương Tây và vẫn còn tồn tại đến tận bây giờ.
Tòa nhà với nét kiến trúc Pháp đặc trưng
Nghệ thuật kiến trúc châu Âu kết hợp hài hòa với đường nét cổ kính của văn hóa Trung Hoa
Đứng giữa giao lộ thời gian
Gian thờ Mẫu trong Hội quán Quảng Đông
Cánh cửa gỗ in bóng thời gian
3. Thời gian mở cửa
4. Vé vào cửa
Vé vào cửa miễn phí, gửi xe máy phía đối diện (5.000 VND/xe) hoặc gửi ngay phía trước trung tâm (10.000 VND/xe)
Nếu bạn muốn từng bước chậm rãi đi qua từng con sóng thời gian thì đây chính là không gian lý tưởng dành cho bạn. Trong không gian nhuốm màu hoài cổ, bạn có thể chiêm ngưỡng những kiến trúc sống động từ ngàn xưa của ba nền văn hóa tụ hội, dành những phút giây giao lưu với những nghệ nhân để hiểu hơn về chuyện đời, chuyện người, lắng nghe những câu chuyện về sông Tô Lịch, dân Kẻ Chợ, người Hoa Kiều người Hà Nội xưa – nay…Đây quả thực là một trải nghiệm thú vị mà bạn không nên bỏ lỡ!
