Tháng 12 chớm Đông, Mù Cang Chải, Yên Bái vào mùa xới đất. Bên bếp lửa ấm nồng. Gia đình chủ nhà người H’Mông. Tôi một mình. Trời trở rét. 2 lớp áo. 2 lớp quần. 2 lớp tất. Mũ trùm đầu. Khăn choàng. Miếng giữ nhiệt. Túi ngủ giới hạn 5 độ c.

, Mù Cang Chải, Yên Bái. Sẽ là một nơi “ở trọ” đầu tiên tôi quyết định review sau 2 năm bỏ Sài Gòn đi lang thang ngang dọc khắp Việt Nam. “Indigenous Homestay” là nơi định nghĩa chân thật nhất với hình thức lưu trú homestay đang rất thịnh hành ở Việt Nam.. Tôi chọn nơi đây sẽ là bài viết đầu tiên tôi khởi động chương trình So Sánh Tour Golocal và vì đó cũng là ngày đầu tiên tôi đặt chân đến vùng núi Tây Bắc.

Sau đây là 3 trải nghiệm tôi nhận được:

Tôi không phải kiểu người nhảy bổ ra đường, tìm cách bắt chuyện với người đồng bào một cách vô cớ và nghĩ rằng mình đang được kết nối. Tôi để mấy câu chuyện được diễn ra một cách tự nhiên. Trong nhà Phật gọi là “duyên”.

Anh Dinh, chủ nhà, với nụ cười luôn nở trên môi. Ở anh tôi nhận ra mấy bài học mà tôi học được về “thành ý & chính tâm”. Bài Pháp thoại của Thầy Minh Niệm tôi đã nghe đi nghe lại hơn một tháng trong suốt hành trình đạp xe từ Nam ra Bắc. Và cuối cùng, nó xuất hiện ở đây, những con người này, tại homestay này.

Anh luôn là người chủ động bắt chuyện từ lúc tôi tắt máy xe đến khi bếp lửa gần tàn. Mỗi khi tôi bắt chuyện, anh Dinh sẽ tìm cách tắt bảng tin thời sự, cất điện thoại vào túi. Tôi thấy sự chân thành ở đó, diễn ra một cách tự nhiên. Khi nào cần sẽ nói, khi nào không thì cứ ngồi đó và tận hưởng mọi thứ diễn ra xung quanh.

“Thành ý” là trạng thái đem hết con người mình ra để trò chuyện, kết nối sâu với người đối diện một cách chân thành.

“Chính tâm” là trạng thái chỉ tập trung vào một việc duy nhất một cách toàn tâm toàn ý.

Tôi khó chịu khi đang trò chuyện với ai đó mà đối phương chỉ chăm chăm nhìn vào điện thoại. Thường như thế, tôi sẽ tìm cách ngắt kết nối.

Con mí (Mèo trong tiếng người Mông là “mí”) luôn túc trực bên bếp lửa. Mỗi khi thổi lửa là sẽ có sự góp mặt của nó. Tôi kêu “meo meo meo” nó không chú ý. Mọi người chỉ tôi kêu “mí” nó mới hiểu. Một con mèo thèm hơi người. Đám chó cũng vậy. Và tôi nghĩ mình cũng vậy.

Bếp lửa là nơi “đoàn tụ” từ đời xưa đến nay. Quây quần chuyện trò. Nấu nướng. Lợn, trâu, bò muối khô gác bếp cho mùa Đông. Nướng bánh dày truyền thống chấm mật ong. Tôi nghĩ cũng chính nơi này mà biết bao chuyện tình ra đời. Biết bao trái tim được sưởi ấm. Và biết bao vết thương của người đến từ phương xa như tôi được an ủi.

Anh Dinh kể tôi nghe về văn hóa người Mông. Những điều đơn giản hàng ngày. Không tiếp khách và ăn rau mùng 1, mùng 2, mùng 3 tết. Tiếng khèn huyền thoại đang dần rơi vào quên lãng, những người trẻ đang dần bỏ bản làng rời đi với cái mà người ta tô vẽ là “cuộc sống văn minh hiện đại”.

Mâm cơm nóng nghi ngút khói là một phước lành cao thượng cho kẻ đang ở một nơi cách tổ ấm mấy ngàn cây số ngay những ngày Đông rét mướt.

Anh Chinh, anh rễ anh Dinh. Người đàn ông của gia đình. Thường anh sẽ nấu các bữa ăn trưa. Anh mời tôi món trâu gác bếp chuẩn vị. Rất mặn. Như món cá thu muối mặn ở biển. Đó là cách bảo quản cá thịt tươi sống truyền thống bao đời nay.

Anh Dinh và anh Chinh mời tôi ly rượu. Ban đầu tôi ngập ngừng từ chối vì tôi vẫn còn giữ 5 giới nhà Phật (5 điều người tu nên tránh). Sau đó tôi đồng ý uống. Tôi nghĩ mình không cần phải cố chấp giữ giới. Việc mời rượu là sự mến khách. Tôi nhận tấm lòng và uống hẳn 3 ly. Rượu ngon. Ấm nồng. Mọi người cùng nhau trò chuyện. Cậu Sơn, con trai thứ anh Chinh, luôn kết thúc bằng câu “Anh ăn no nhé!”.

Đặc biệt trên bàn ăn của người H’Mông không thể nào thiếu tô nước canh, nước luộc rau. Họ có thể uống nước canh để thay thế nước uống hàng ngày. Món yêu thích của anh Dinh.

Như tôi đã nói, là một người đi du lịch bụi trong một thời gian dài, tôi khá hài lòng với mọi dịch vụ được cung cấp và không đòi hỏi nhiều. Tôi là người dễ sống, dễ chịu. Nhưng vì đây là bài review nên tôi sẽ đứng dưới góc nhìn trung lập.

Tôi search chỉ đường, sẳn tiện thì tìm đại một homestay trên Google Maps. Indigenous Homestay 1 hiện lên với mấy tấm hình đơn giản. Những bài review từ khách Tây. Tôi nghĩ khách Tây họ sẽ tìm kiếm sự khác biệt, bản sắc và thế là tôi đặt hẳn 3 đêm, giường dorm, giá khoảng 100.000 VND một đêm.

Vì mùa này không có khách, anh sắp xếp cho tôi ở hẳn một phòng đơn, nền đất, nhà ván, sạch bong và không có muỗi. Mỗi tối sẽ nghe tiếng động, mấy con chuột diễu hành trên nóc nhà. Giường rộng, niệm ấm chăn êm đúng nghĩa. Anh dặn: Nếu không đủ ấm thì bảo anh lấy thêm chăn.

Có nước nóng. Sạch sẽ. Đơn giản và sử dụng điện năng lượng mặt trời.

Có thể dặn anh chị nấu phần để ăn cùng gia đình. Mỗi bữa giá tầm 40-70.000 VND.

Đi bụi dài ngày. Tôi quên luôn cảm giác đi du lịch kiểu rốt ráo, kiểu vắt kiệt thời gian của một ngày, lịch trình dày đến độ về đến khách sạn là nằm vặt ra khỏi chỉ vì sợ phí thời gian.

“rest in peace” là điều tôi cần.

Sáng thì bận vùi mình trong chăn trong cái rét đậm đặc của miền núi phía Bắc. Nghe tiếng gà đen ráy bực cả mình. Nó ráy rất lâu và rất to. Tiếng rừng núi thở than vì mất dần mất dần bà con bạn bè xung quanh. Tiếng sương đọng lại rơi lộp độp trên gian nhà chính. Hơi thở ra làn sương khói cô đặc.

Từ khi đi du lịch một mình. Tôi luôn biết cách chăm sóc bản thân. Giữ ấm là điều quan trọng. Kín nhưng không kín. Còn để cho mạch máu lưu thông nữa chứ. Chú ý cổ họng, phổi & lồng bàn tay, lồng bàn chân.

Chui ra khỏi chăn thì bận ngồi sưởi ấm bên bếp lửa và ăn bánh dày nướng chấm mật ong rừng truyền thống của người H’Mông. Có nắng thì ra sưởi tí nắng sớm. Vuốt ve lông bà mèo bầu. Chọc chó sủa. Ngó nhìn mây đen, nếu mây bay phớt ngang che ông mặt trời thì lại chui vào bếp vì trở lạnh rất nhanh.

Đến cả con La (chiếc xe Win cũ tôi mua vội để thay thế chiếc đạp lúc ở Phú Thọ) cũng bận ngủ Đông. Đề mãi không lên vì bugi cảm lạnh. Thả dốc rồ máy là chạy ngay.

Ra khu chợ nhỏ nhỏ làm ly cafe sữa Sài Gòn rồi viết những dòng bận bịu này trước khi xách xe về ngủ một giấc hoặc đọc sách hoặc rảo một vòng đường đèo quanh co uốn lượn ôm lấy mấy cánh đồi ruộng bậc thang mùa xới đất ở Mù Cang Chải.

Hoặc đôi khi đơn giản là “yên nghỉ trong hòa bình” tự thân. Chẳng chiến đấu, chẳng chinh phục điều gì ở đây, bây giờ.

8 tỷ người trên thế giới thì có 8 tỷ lý do khác nhau để đi du lịch. Mỗi người sẽ có hàng tá lý do để du lịch, dù bất kỳ lý do nào cũng cần được tôn trọng. Tôi đi du lịch một cách nhàm chán không chừng lại lãng phí thời gian, du lịch chỉ để ngủ, lượn quanh vài vòng rồi về homestay và ngủ. Tôi không mong đợi điều gì ở mỗi chuyến đi. Mọi thứ đến như một món quà bất ngờ. Vệt nắng mềm như lụa vờn qua dòng suối, thửa ruộng và những con đường khô in bóng người H’Mông gánh hàng. Mấy gã nổi tiếng vang danh thế giới như đồi ruộng bậc thang Móng Ngựa, đồi Mâm Xôi La Pán Tẩn đến mùa cày xới thì chẳng ai bận tâm đến ngó lơ một ánh nhìn. Tôi may mắn được hưởng trọn biển mây lang thang lưng chừng đèo Khau Phạ. Cùng anh bạn người Dao chạy offroad dọc biên giới Việt-Trung check-in cột mốc 85. Tất cả thứ xảy đến đều cho tôi bài học, đi sâu về bên trong, bước tiếp con đường tu tập của mình.

Hàng tá thứ bất ngờ xảy đến cho nên: