Mình từng có thời gian hoạt động tình nguyện tại địa bàn xã Lộc Khánh. Khi ấy, đoàn tình nguyện của chúng mình đã được Quý Sư ở chùa Sóc Lớn hỗ trợ rất nhiều. Đó chính là cơ duyên giúp mình biết đến ngôi chùa này. Vào dịp Tết Chol Chnam Thmay vừa rồi mình đã có dịp trở lại chùa và trải nghiệm ăn tết cùng đồng bào Khmer nơi đây.

Chùa Sóc Lớn là một ngôi chùa Phật Giáo Nam Tông Khmer. Được khởi công xây dựng từ năm 1928 đến năm 1937 bởi Hòa Thượng Tuôch Cháp cùng ông Ông Lâm Mứt, ông Lâm Mơm, ông Lâm Keo, ông Lâm Duôn và quý Phật tử trong Phum Sóc. Đây cũng là ngôi chùa Khmer lâu đời nhất tại địa bàn tỉnh Bình Phước.

Tên chùa Sóc Lớn trong tiếng Pali là Rajamahajetavanaram và trong tiếng Khmer là Wat Phum Thum. Song hành cùng với những chuyển biến của thời gian và sự tàn phá của chiến tranh, chùa Sóc Lớn đã trải qua nhiều cột mốc thăng trầm.

Đến năm 1994 chùa Sóc Lớn được xây dựng lại với nhiều hạng mục. Năm 2009, thượng tọa Thạch Nê về làm trụ trì, từ đó ngôi chùa ngày càng phát triển và điểm đến của rất nhiều Phật tử cũng như du khách trong và ngoài nước. Chùa Sóc lớn đã được Sở Văn Hóa Thể Thao và Du Lịch tỉnh Bình Phước công nhận là Di tích lịch sử.

Khuôn viên chùa Sóc Lớn khá rộng rãi với nhiều hạng mục công trình như: Chánh điện, Sala giảng đường, khu vực văn phòng và lớp học… Tổng thể kiến trúc chùa Sóc lớn vô cùng ấn tượng bởi màu sắc bắt mắt và nghệ thuật tạo hình khéo léo.

Vì đây là ngôi chùa theo phái Nam Tông nên trong chùa chỉ thờ Đức Phật Thích Ca, không có các vị Phật và Bồ Tát khác như chùa Phật Giáo Bắc Tông.

Chol Chnam Thmay là tết cổ truyền mừng năm mới của đồng bào Khmer, được diễn ra vào tháng 4 hằng năm. Trong ngày Tết, người dân thường thức dậy sớm để tới chùa để cầu nguyện và thực hiện các nghi thức tôn giáo truyền thống. Sau đó, họ cùng nhau tham gia vào những hoạt động vui chơi, giải trí, ăn uống và thưởng thức các món ăn đặc sản của địa phương.

Từ thành phố Hồ Chí Minh, tôi di chuyển bằng xe khách đến chùa mất khoảng 3 giờ. Tết Chol Chnam Thmay năm nay ở chùa Sóc Lớn, Bình Phước được tổ chức trong 4 ngày liên tiếp là 14, 15, 16, 17 tháng 4 năm 2023 với nhiều nghi lễ và hoạt động vui chơi giải trí hấp dẫn.

Bánh tét, bánh ít và cơm lam là những món ăn truyền thống của đồng bào Khmer và không thể thiếu vào các dịp quan trọng. Trong Tết Chol Chnam Thmay lần này quý Phật tử đã cùng tề tựu về chùa Sóc Lớn để gói 1000 đòn bánh tét, 200 cái bánh ít và 200 ống cơm lam. Không khí gói bánh chuẩn bị đón năm mới vô cùng nhộn nhịp, mỗi người phụ một tay trong nhiều công đoạn.

Bánh tét được gói bằng lá chuối, bên trong là nếp và nhân đậu xanh, thịt heo. Bánh ít vỏ làm từ bột nếp và nhân đậu xanh. Cơm lam được nướng trong ống tre, làm từ nếp và đậu đen.

Giao thừa Tết Chol Chnam Thmay diễn ra vào lúc 16 giờ 00, ngày 14/04. Trong văn hoá của người Khmer, mỗi năm sẽ có một vị thần cai quản và chăm lo đời sống cho muôn dân trong năm.

Năm nay là năm của tiên nữ Têvađa, tên đầy đủ là Ké ma ra Tê vi. Đây là công chúa thứ 6 của thần Ka-bol Ma-ha Prum (Đại Phạm Thiên). Theo truyền thuyết tiên nữ Têvađa mặc áo trắng, đeo ngọc ngà, dùng món chuối, tay phải cầm kiếm, cưỡi trâu, tay trái cầm đàn Ping.

Tại chùa Sóc Lớn đã diễn ra nghi lễ Maha Songkran – Đón chư thiên năm mới. Mọi người đã chuẩn bị nhiều vật phẩm để cúng tế. Bên cạnh đó, còn có hai bạn nữ được chọn để hóa thân thành nữ thần của năm cũ và năm mới. Trong đó, bạn Thị Sập Hắt là người hóa thân thành tiên nữ Têvađa của năm nay.

Nghi lễ này thể hiện mong ước đón những điều may mắn và tốt lành trong năm mới. Tiễn những điều không mai và xui xẻo trong năm cũ đi.

Lễ diễu hành và dâng bông bạc trong tết Chol Chnam Thmay ở chùa Sóc Lớn có rất nhiều người đến thăm dự. Những cây bông vàng, bông bạc có đính tiền được làm thủ công bởi bàn tay khéo léo của đồng bào Khmer xã Lộc Khánh. Trong đó, bông tượng trưng cho cái đẹp và tiền tượng trưng cho tài sản.

Người dân đồng bào Khmer tham gia diễu hành sẽ mặc những trang phục truyền thống vô cùng rực rỡ. Bên cạnh đó, sẽ có những người đeo mặt nạ và hóa thân vào các nhân vật trong truyền thuyết như: Ta Ây Cha, Đés, Tinh Môn, KTơi. Họ là những người làm việc thiện, dẫn đường đoàn diễu hành với mong muốn mọi việc trong năm đều được suôn sẻ.

Đắp núi cát là một trong những nghi lễ quan trọng trong tết Chol Chnam Thmay của đồng bào Khmer. Những ngọn núi cát được tạo hình giống như những ngọn tháp và tượng trưng cho vũ trụ. Khu vực núi cát tại chùa Sóc Lớn còn được trang trí với nhiều có hoa rực rỡ

Tục đắp núi cát có ý nghĩa ngăn chặn sự quấy phá của ma quỷ và những điều xấu xa trong năm mới. Đồng thời lan tỏa những phúc lành đến bốn phương, tám hướng và khắp mọi nơi trên toàn vũ trụ.

Tắm Phật, bật ân nhân, lão thành trong Phum Sóc là một hoạt động hết sức quan trọng tại chùa Sóc Lớn trong dịp tết Chol Chnam Thmay. Tôi may mắn được phụ giúp hái hoa để chuẩn bị nước tắm Phật. Những chậu nước sạch sẽ được rải đầy những cánh hoa thơm.

Sau khi các nhà Sư sẽ đọc kinh và cầu nguyện thì sẽ đến bước tắm Phật. Lần lượt theo thứ tự từ các nhà Sư đến người dân đều tự tay dùng những gáo nước hoa để tắm Phật với mong ước sẽ gặp được nhiều điều may mắn và luôn được Đức Phật gia hộ trong năm mới.

Sau khi đã tắm Phật xong sẽ đến lúc người dân thực hiện nghi thức tắm cho các vị Sư và những người lớn tuổi nơi đây. Đây được xem là một vinh dự lớn, là sự công nhận của mọi người đối với những đóng góp của họ trong quá trình xây dựng và phát triển cộng đồng.

Trong dịp tết Chol Chnam Thmay ở chùa Sóc Lớn, té nước và ném bột là hoạt động được rất nhiều người mong đợi, đặt biệt là các bạn trẻ.

Khi té nước và ném bột vào nhau họ sẽ kèm theo những câu chúc. Người nhận được sẽ gặp được nhiều may mắn. Vì thế mọi người đều rất vui vẻ và hào hứng khi tham gia. Mình cũng đã nhận được khá nhiều nước, bột và lời chúc vào ngày hôm ấy.

Liên hoan văn nghệ là một phần không thể thiếu trong các lễ hội của đồng bào Khmer, đặt biệt là tết Chol Chnam Thmay. Tại chùa Sóc Lớn đã diễn ra nhiều tiết mục đặc sắc bài gồm: ca, múa, hoạt cảnh…

Có một điều làm mình khá bất ngờ là hầu như bất kỳ người Khmer nào ở chùa Sóc Lớn thì cũng đều biết múa những điệu múa truyền thống. Dù già hay trẻ, dù gái hay trai thì khi có nhạc vang lên là họ cùng nhau múa nhịp nhàng theo điệu nhạc. Mình cũng đã được các bạn trẻ hướng dẫn một vài động tác cơ bản để nhảy múa vui chung với mọi người.

Sau chuyến đi vừa rồi, mình không chỉ được tham quan, chiêm ngưỡng kiến trúc độc đáo của chùa Sóc Lớn mà còn được trải nghiệm nét văn hóa đặc sắc của đồng bào Khmer trong dịp tết Chol Chnam Thmay. Theo mình được biết thì tại chùa Sóc Lớn còn diễn ra nhiều lễ hội lớn khác như Óc Om Bok, Sen Dolta… Nếu có cơ hội, bạn hãy thử đến một lần và trải nghiệm nhé!