Angkor là một vùng đất của kỳ quan đã truyền cảm hứng nghệ thuật cho bao người trong nhiều thiên niên kỷ. Ngày nay, Siem Reap tự hào là cái nôi cho ra đời các nghệ sĩ tài năng và Lim Muy Theam là một trong số đó. Ông được xem là nghệ nhân Campuchia bậc thầy với phòng trưng bày mang tên nổi tiếng trên nhiều tạp chí du lịch. Theam's Gallery không chỉ là nơi trưng bày tác phẩm nghệ thuật, mà còn là một hành trình qua thời gian và không gian. Các tác phẩm nghệ thuật ở đây là tranh và điêu khắc, các sản phẩm thủ công, đồ trang trí và đồ gốm mang đậm nét văn hóa Campuchia. Nằm cách những ngôi đền hùng vĩ của Angkor chỉ 10 phút, bạn có thể dành một chút thời gian để đắm mình trong không gian nghệ thuật mà đi đến góc nào cũng phải mắt chữ A mồm chữ O đấy.

Sinh ra ở miền Nam Campuchia trong thời chế độ Khmer Đỏ còn tàn bạo nhưng khi Theam lên 9 tuổi, chế độ tàn ác này đã sụp đổ năm 1978. Ngay sau đó, ông được đưa vào một ngôi trường để được dạy và huấn luyện về hệ tư tưởng mới cùng với hàng ngàn đứa trẻ khác. Còn quá trẻ để trực tiếp tham gia vào sự tàn bạo của thời Khmer Đỏ, Theam chỉ biết kể về những nỗi kinh hoàng này thông qua ký ức tập thể.

Giữa nạn đói lan rộng và những mất mát do nạn diệt chủng gây ra, hàng trăm ngàn người Campuchia đã trốn khỏi đất nước. Gia đình Theam cũng nằm trong số những người tị nạn đến Pháp vào năm 1980. Sau khi được đào tạo bài bản về nghệ thuật và kỹ thuật tại Trường Mỹ thuật và thiết kế tại Paris, Theam trở về Campuchia để tham gia xây dựng lại một đất nước bị tàn phá bởi chiến tranh trong hàng chục năm.

Sau khi về nước, ông đã nghiên cứu nghệ thuật và văn hóa Khmer bằng cách khám phá các đền chùa trên khắp xứ sở chùa Tháp, thăm nhà người dân và nghiên cứu các hiện vật nghệ thuật.

Trong hơn 12 năm, Theam là trợ lý kỹ thuật và giám đốc nghệ thuật của Artisans d'Angkor, sau đó ông đã khởi động một dự án sáng tạo mới đó là Theam’s Gallery, bao gồm việc đào tạo một đội ngũ nghệ nhân học việc để giúp ông xây nên các tác phẩm đồ sộ của mình. Mục đích của công trình này là để bảo vệ nền văn hóa của đất nước.

Ngay khi bước vào không gian triển lãm, chắc chắn bạn sẽ ngạc nhiên trước những gì bạn nhìn thấy và cảm giác. Bầu không khí vô cùng thanh tịnh được trang trí với những bức tượng Phật, thần rắn Naga ở mọi góc. Đi vào phía trong một chút là những trang giới thiệu về chủ nhân của Theam’s Gallery, cuộc đời, sự nghiệp sáng tác của ông.

Theam’s Gallery được thiết kế rất hay, khi di chuyển từ gian này sang gian khác trong khu phức hợp, mình không thể không cảm thấy mình như một người du hành thời gian vì mỗi phòng trưng bày đều mang lại một cảm giác khác nhau. Mỗi gian như một bữa tiệc thị giác thực sự gồm các tác phẩm nghệ thuật và đồ vật nhằm đưa mình vào một chuyến du hành qua đường hầm thời gian về quá khứ của Campuchia.

Các bộ sưu tập được trưng bày, được phân loại thành các gian nhà khác nhau theo chức năng hoặc khoảng thời gian, là những tác phẩm nghệ thuật cổ điển hoặc đương đại hoặc đơn giản là những vật dụng hàng ngày được người Campuchia xưa sử dụng. Dưới đây là một số không gian trưng bày chính tại Theam’s Gallery.

Trong gian trưng bày này bạn sẽ thấy sự kết hợp giữa kiến thức hiện đại từ những gì mà Theam học từ phương Tây và bí quyết lâu đời trong nghệ thuật sáng của nghệ nhân Siem Reap xưa. Đó là các tác phẩm điêu khắc, sơn mài nhiều màu, mạ vàng lá…cho các vị thần, Phật, các chú voi, chuột, thỏ, rùa… Ở đây sự sáng tạo đi đôi với truyền thống, tôn trọng bản sắc thẩm mỹ của người Khmer.

Các sản phẩm kết hợp với truyền thống văn hóa và thủ công đầy màu sắc, Theam's Gallery đã tạo ra những đồ vật đầy cảm hứng cho gia đình như các dụng cụ ăn uống và vô số vật trang trí cho không gian sống cũng như nơi làm việc. Khi bước vào gian trưng bày các chú voi đủ màu sắc và chất liệu, mình cảm thấy rất choáng ngợp trước sự đa dạng của các tác phẩm. Mỗi chú voi đã được các nghệ nhân Khmer thổi hồn rất sinh động với đủ kích cỡ khác nhau. Bạn mình cũng đã kịp tậu một em voi mạ vàng lá nhỏ xinh với giá 29$ để thu hút may mắn.

Đi loanh quanh các gian khác, bạn sẽ bắt gặp những bộ trang phục truyền thống của người Khmer là Sampot – một mảnh vải dài được quấn quanh eo theo những cách cụ thể. Đây là trang phục truyền thống Campuchia và được coi là một phần quan trọng trong bản sắc của đất nước này. Xung quanh là các lễ vật liên quan đến tôn giáo.

Siem Reap là vùng đất của những giá trị cổ xưa. Khi đến với phòng trưng bày của Theam, bạn như được mời vào khám phá và hòa mình với văn hóa Khmer thông qua kiến trúc, vật dụng hàng ngày hay thậm chí cả nhạc cụ truyền thống. Khu này chắc hẳn mấy gian, gồm gian trưng bày các đồ bếp bằng gỗ truyền thống của người dân, khu chứa đựng các nhạc cụ dân gian với các thiết kế độc lạ cho đến nơi có các bức tượng thần, Phật.

Mỗi tác phẩm đều là minh chứng cho câu chuyện của người dân Khmer về cuộc sống thường nhật, về cách họ giải trí cũng như niềm tin mãnh liệt dành cho các đấng tối cao. Khi tham quan gian này, mình có cảm giác dường như lịch sử vẫn đang diễn ra. Đâu đó có hình ảnh một người đang chơi đàn, nhảy múa cùng nhau sau những vụ mùa vất vả.

Cái hay của Theam’s Gallery đó là cách bố trí các gian trưng bày, mỗi gian là một lát cắt cuộc sống của Campuchia. Theam và các cộng sự của ông đã tinh tế trong việc sắp xếp các bối cảnh phù hợp với các tác phẩm. Ví dụ như, những ngôi nhà sàn đặc trưng của Campuchia được sử dụng cho các gian trưng bày đồ bếp truyền thống, còn nơi bày biện các tác phẩm tượng thần, Phật thì được đặt ở hành lang chạy dọc là những khung cửa sổ có ánh nắng vàng ươm, làm cho các bức tượng thêm phần lung linh hơn.

Theam đã rất khéo léo khi ứng dụng ngũ hành vào trong nghệ thuật sắp xếp không gian. Ông đã làm cho phòng trưng bày trở nên cân bằng hơn với thiên nhiên, đất trời bằng cách trồng những loài thực vật, như cây đa (mang lại sự sống liên tục), cây phát tài, cây dong… Chưa hết, giữa những gian trưng bày, yếu tố nước cũng được Theam tận dụng triệt để. Ông đã cho làm những hồ nước chảy róc rách len lỏi cạnh bên các gian phòng trưng bày, bên dưới là những đàn cá bơi lội tung tăng, tạo nên một không gian vô cùng tràn đầy sức sống.

hơn cả một bộ sưu tập cá nhân mà nó là nơi chúng ta tìm thấy một Campuchia thu nhỏ, nơi người nghệ sĩ, nhà thiết kế nổi tiếng Theam tập trung vào việc chữa lành và tạo ra tình yêu, lòng nhân ái và sự tha thứ sau thời kỳ Pol Pot thông qua nghệ thuật. Mình đã chiêm ngưỡng được kiến trúc làng nổi của người Khmer mỗi khi con nước lớn về làng, các tác phẩm về Phật giáo, Hindu giáo cũng là minh chứng cho sức sống của văn hóa Khmer qua nhiều thế kỷ. Trong mô hình Campuchia thu nhỏ này, mình còn tìm thấy sự an yên trong tâm hồn với những bức tượng Phật dưới gốc đa, dưới tán cây. Mình đã dành hơn một giờ đồng hồ để khám phá nơi này, khi đến Siem Reap, bạn nhất định phải đến đây nhe.