Tháng 11, khi những cơn mưa ở Tây Nguyên dần thưa thớt để nhường lại cho mùa gió là lúc núi rừng Chư Đăng Ya khoác lên mình một màu áo mới, màu vàng của hoa Dã Quỳ, màu vàng của những cánh đồng lúa chín. Cảnh sắc thiên nhiên lúc này hệt như một bức tranh với những gam màu sống động. Núi lửa Chư Đăng Ya nổi bật lên với hình dáng kỳ vỹ, miệng núi lửa hình phễu không còn đáng sợ vì nó đã ngừng hoạt động từ lâu. Giờ đây ngọn núi lửa này trở thành điểm đến đặc biệt thu hút du khách.

Chư Đăng Ya là tên của một ngọn núi lửa rất nổi tiếng đã không hoạt động ở làng Ploi Lagri, xã Chư Đăng Ya, huyện Chư Păh, Gia Lai. Xã Chư Đăng Ya nằm cách thành phố Pleiku chỉ hơn 20km. Từ thành phố Pleiku có thể đi theo hướng đường Phạm Văn Đồng để đi Chư Păh, sau đó vào đường Lê Văn Sỹ để đi đến Biển Hồ chè. Từ Biển Hồ chè, gần chùa Bửu Minh đi tiếp tới sẽ có biển chỉ đường hướng dẫn đường vào núi lửa Chư Đăng Ya.

Chư Đăng Ya là tên gọi theo tiếng đồng bào J’rai có nghĩa là củ gừng dại. Theo chuyện xưa được một già làng kể lại: Ngày xưa, dưới chân núi có một bà cụ bị đau bụng mãi không khỏi dù đã được thầy lang trong vùng chữa trị. Ngày nọ, trong cơn đau bà gắng sức trèo lên núi gần nhà kiếm gì đó giúp mình bớt đau bụng, bà gặp một đám gừng dại mọc tự nhiên xanh tốt và nghĩ đó là thứ Yàng cho, bà đào củ ăn và thấy đỡ. Bà mang một ít nữa về nhà ăn thêm thì bệnh đau bụng hết hẳn. Câu chuyện lan rộng và từ đó người dân nơi đây gọi ngọn núi là Chư Đăng Ya.

Đỉnh Chư Đăng Ya Cao khoảng 500m so với mực nước biển. Thời điểm đẹp nhất để đi thăm khu vực này vào khoảng tháng 10 đến tháng 12, đặc biệt là tháng 11 khi khắp nơi tràn ngập một màu vàng. Vốn là một núi lửa đã ngưng hoạt động từ nhiều triệu năm trước, lớp dung nham phun trào đã nguội trở thành một vùng đất đỏ bazan vô cùng màu mỡ đã được người dân trồng nhiều loại lương thực tạo nên những mảng màu thiên nhiên rực rỡ, sống động.

Trong dân gian còn truyền lại đến nay câu chuyện về sự tích hoa dã quỳ. Chuyện kể về chàng K’lang của núi rừng và nàng H’limh của con suối. Họ yêu nhau tha thiết, và sống những ngày tháng đầm ấm hạnh phúc trong buôn làng. Cho đến một ngày kia chàng La Rihn con trai tộc trưởng La Siêng cũng đem lòng yêu mến và cầu hôn nàng H’limh nhưng không được đáp lại. La Rihn đã sinh lòng đố kỵ và tìm cách hãm hại chàng K’lang. Một hôm K’lang đi săn từ sáng đến tối mịt vẫn chưa thấy về. Nàng H’limh lo lắng đi tìm. Rời buôn sóc nàng đi mãi đi mãi qua bao nhiêu con suối bao nhiêu ngọn núi mà vẫn không thấy bóng dáng K’lang. Nàng mệt quá ngủ thiếp đi và trong giấc mơ thấy K’lang gọi nàng, chỉ đường cho nàng. H’limh giật mình tỉnh giấc, đi đến cuối nguồn con suối thì thấy K’lang đang bị người của bộ tộc La Siêng bắt trói. Nàng H’limh vội chạy lại lấy thân mình chắn những mũi tên ngọn giáo đang nhằm vào người chàng La Rihn, một mũi tên độc trúng vào người nàng. Nơi nàng H’limh ngã xuống đã mọc lên những khóm hoa sắc vàng rực rỡ. Từ đó cứ mỗi độ cuối thu đầu đông nơi miền sơn cước lại bung nở những vạt hoa vàng, người dân ở đây đặt tên là hoa dã quỳ. Cây hoa dã quỳ rất dễ sống và phát triển mạnh mẽ. Những cánh hoa vàng thắp lên sáng rực một vùng trời mang sức sống mãnh liệt nhắc về tình yêu nồng nàn chung thủy của nàng H’limh dành cho K’lang.

Núi Chư Đăng Ya có hình dáng như chiếc bát úp khổng lồ. Miệng núi to mở ra ba lòng chảo trên đỉnh. Ngọn núi nằm đó ẩn mình trong sự huyền bí của tây nguyên đại ngàn. Cây trồng chủ yếu trên núi là khoai lang, bắp, dong riềng, khoai mì. Rải rác quanh núi có một số cây gỗ lớn tuổi đời nhiều chục năm tán cây to rộng có thể ngồi nghỉ dưới tán cây để tận hưởng không khí mát mẻ, dễ chịu khi chìm đắm vào cảnh sắc nơi đây. Thời tiết ở nơi này chia hai mùa rõ rệt, mỗi mùa đều mang một vẻ đẹp riêng. Vào mùa mưa, Chư Đăng Ya xanh ngắt một màu của những ruộng ngô, ruộng khoai.

Vào mùa khô ở thời điểm tháng 10 đến giữa tháng 11 núi lại khoác trên mình chiếc áo mới. Màu vàng óng của triệu triệu mặt trời bé con nở khắp nơi trên ngọn núi hùng vĩ, đó là những bông hoa dã quỳ. Thời điểm này cũng chính là thời điểm đẹp nhất trong năm để đi chơi phố núi. Thiên nhiên cây cỏ sau thời gian tích lũy năng lượng qua mùa mưa trở nên tươi tốt căng tràn nhựa sống. Lúc này loài hoa dại của núi rừng tây nguyên bung nở, khoác chiếc áo vàng rực lên khắp núi lửa Chư Đăng Ya.

Cả một vùng đất rộng lớn bao quanh núi lửa Chư Đăng Ya là cánh đồng lúa trải dài. Vào mùa hoa dã quỳ cũng là mùa gặt. tiếng máy gặt máy kéo rộn ràng, làng trên xóm dưới người dân nói cười xôn xao. Người dân gùi lúa từ dưới ruộng lên nhộn nhịp không khí ngày mùa vô cùng phấn khởi. Đứng giữa quang cảnh cánh đồng lúa chín vàng bát ngát, cò bay thẳng cánh và mùa màng trù phú làm lòng người cũng phơi phới niềm vui.

Núi lửa Chư Đăng Ya hùng vỹ mỗi mùa lại mang một diện mạo khác nhau, đều đẹp đến ngỡ ngàng. Ngọn núi lửa là điều kỳ diệu của thiên nhiên mang đến sức hút cho phố núi Gia Lai. Nếu đến nơi đây vào cuối mùa thu du khách sẽ không chỉ được hòa mình vào không gian hoang sơ và chinh phục những triền núi nhấp nhô mà còn được ngắm miên man cánh đồng lúa chín và những vạt vàng của hoa dã quỳ vô cùng hút mắt.