“Thèm về thị trấn mùa đông

Ngủ say như đá và không nghĩ gì”

(Thơ Nguyễn Thiên Ngân)

Thời tiết miền Bắc bắt đầu se sắt những cơn gió lạnh đầu mùa. Chẳng mấy nữa mà trời chuyển đông, lòng bỗng thấy thèm một chuyến đi về miền địa đầu Tổ quốc với những cung đường uốn lượn quanh co và núi đồi rặt những đá, để rồi cứ thế mà co ro bên bếp lửa bập bùng, choáng váng nhấp một ngụm rượu ngô cay nổng rồi ngật ngà say đắm trước cảnh sắc, con người vùng đất ấy.

Nhắc đến Hà Giang, người ta liền nghĩ đến Mã Pí Lèng, Cột cờ Lũng Cú, Phố cổ Đồng Văn, Chợ tình Mèo Vạc… Nhưng bạn biết không, ngoài những địa điểm nổi tiếng và quen thuộc đó, còn có làng cổ ở Hà Giang tên là Thiên Hương với những ngôi nhà trình tường trăm tuổi và làng cổ Ma Lé lẩn khuất, im lìm giữa vòng ôm của cây cối, núi đồi.

Ma Lé nằm trên đường đi Cột cờ Lũng Cú, cách trung tâm thị trấn Đồng Văn khoảng 13 km. Chỉ nghe tên thôi cũng đã thôi thúc trí tưởng tượng và bước chân khám phá của du khách về ngôi làng cổ xưa, có phần ma mị này.
Có diện tích khoảng 1000m2, Má Lé được ôm ấp, bao quanh bởi những dãy núi trùng trùng điệp điệp. Đây là nơi sinh sống của dân tộc Giá. Ngày nay, ngôi làng có khoảng 100 hộ dân sinh sống. Ở Má Lé có nhiều ngôi nhà cổ với tuổi đời 100 – 200 năm, mang vẻ đẹp đặc trưng của miền núi phía Bắc: nhà sàn với 2 tầng, vách đất vàng óng, mái nhà lợp ngói âm dương màu xám, kết hợp thêm móng nhà bằng đá, giữ cho nhà ở được bền bỉ theo thời gian. Đã trải qua biết bao thăng trầm và đổi thay, những lớp bụi thời gian và ký ức đã phủ dày trên những mái nhà xưa nhưng ngôi làng cổ tại Hà Giang vẫn còn nguyên những nét văn hóa bản địa truyền thống.

Má Lé homestay là một trong những điểm dừng chân thú vị cho du khách khi ghé thăm Làng . Đây là căn nhà cổ 200 tuổi của người Giáy đang được vận hành để khai thác du lịch và phục vụ du khách. Nơi đây không nhộn nhịp, đông đúc như thị trấn Đồng Văn mà bình yên, tĩnh tại, lặng lẽ khoác màu trầm của thời gian.

Căn nhà cổ 2 tầng này vẫn giữ nguyên những nét kiến trúc đặc trưng của người Giáy: hình chạm khắc trên đá, gỗ, tường gạch, ô cửa sổ nan trám,… Bên trong ngôi nhà còn những vật dụng truyền thống như cối giã, bếp lửa,…

Chiếc ban công tầng 2 với view xuống ngôi làng cổ Má Lé hay xa xa là núi non trùng điệp, mờ ảo trong làn sương mờ lảng bảng giảng giữa trời mây. Chỉ cần một bình trà ấm, thêm một người bạn đồng hành là bạn có thể thả mình theo âm sắc cao nguyên, quên hết những mệt mỏi, khói bụi nơi thành thị.

Dịch vụ homestay ở đây đa dạng, đầy đủ không kém gì Đồng Văn: có phòng đơn, phòng đôi và phòng ngủ tập thể. Buổi tối bạn có thể thưởng thức lẩu gà đen uống rượu ngô, sáng uống cà phê quế. Giá phải chăng mà đồ tươi ngon. Bạn chủ niềm nở, hào phóng, hướng dẫn tận tình. Đừng bỏ qua Trải nghiệm 1 đêm ở homestay Ma lé này nhé!

Thiên Hương trong nghĩa tiếng Hán là hương thơm của trời. Cái tên 2 âm tiết không dấu mới nghe đã gợi lên cảm giác thanh bình, nhẹ nhàng.

Thiên Hương cách thị trấn Đồng Văn tầm 8km, đường đi rất xấu, đặc biệt là vào mùa mưa hay những khi trời dày sương mù nhưng bù lại cảnh đẹp mê hoặc lòng người. Thiên Hương như muốn thử thách lòng kiên trì và dũng cảm của du khách khi con đường tới làng trúc trắc, một bên là vách núi, một bên là vực sâu, khung cảnh và con người vẫn giữ nguyên vẻ đẹp nguyên sơ của núi rừng phía Bắc.

Làng cổ Thiên Hương là điểm đến du lịch mới được biết đến một vài năm gần đây, đường đi trắc trở, khó tìm nên vẫn chưa bị du lịch hóa. Dấu hiệu để biết bạn đã tới làng là khi bắt gặp những gốc đa cổ thụ to, mấy người ôm không xuể, sừng sững như một người canh giữ cổng làng cần mẫn, một chứng nhân lịch sự lặng im ân cần che chở và dõi theo đời sống người dân trong làng. Đây đều là những cây đa lớn, già cỗi có tuổi đời hàng trăm năm. “Cây đa” trong tâm trí người Việt Nam vẫn luôn là một biểu tượng yên bình, thân thuộc. Cây đa trong tín ngưỡng còn là biểu tượng của sức sống, trường tồn và là nơi trú ngụ của thần linh.

Ở nơi đây, người dân sống trong sự đùm bọc và hỗ trợ của núi rừng, thiên nhiên, nhờ rừng họ tìm kiếm thức ăn, rừng cho gỗ làm nhà, rừng bảo vệ chở che, rừng là khởi nguyên của cuộc sống, vì vậy, để bày tỏ lòng biết ơn đối với thiên nhiên và thể hiện tín ngưỡng văn hóa tốt đẹp, người ta đã dựng lên miếu cổ thờ Thần Lâm trong vườn đa làng cổ Thiên Hương.

Làng cổ Thiên Hương là nơi sinh sống của đồng bào dân tộc Tày và Giáy. Nơi đây đặc biệt với những ngôi nhà trình tường hơn 100 năm tuổi mang đậm lối kiến trúc cổ xưa: mái ngói âm dương và tường làm bằng đất. Nhà được chia thành 2 tầng: tầng dưới để nấu ăn và sinh hoạt, tầng trên cao ráo làm nơi chứa đồ đạc, thóc lúa.
Rất nhiều nơi tại Hà Giang đã không còn gìn giữ được lối kiến trúc và lịch sử hơn trăm tuổi của những ngôi nhà tường trình. Để tiện cho sinh hoạt và đời sống, gạch và mái tôn đã dần thay thế cho những mái ngói âm dương xưa cũ vậy mà tại Thiên Hương, mọi thứ vẫn nguyên vẹn như bị thời gian bỏ quên.

Không chỉ lối kiến trúc mà cả những phong tục, tập quán, thói quen sinh hoạt, giá trị văn hóa tinh thần cũng trường tồn song song với những nếp nhà. Người làng Thiên Hương nổi tiếng với nghề nấu rượu. Rượu ngô men lá Thiên Hương cay xé cuống họng nhưng thơm nồng, ngọt hậu, phảng phất như lưu luyến, như níu giữ chân du khách thưởng thức. Các hoạt động khác như dệt lanh, đan giỏ, làm các món bánh truyền thống cũng không kém phần đặc sắc.

Ngày qua ngày, dưới mái nhà tường trình xưa cũ, cuộc sống thường nhật bình dị, yên ấm vẫn diễn ra. Con người lao động, cây cối ra hoa thay lá. Dọc theo những hàng rào đá là những cây mận, cây mơ, những con đường uốn lượn đi lên men theo địa hình sườn núi. Qua mỗi khúc ngoặt lại thấp thoáng một mái nhà đã phủ màu thời gian, một khóm hoa dại nở bừng ven đường hay chỉ đơn giản là một cô bé má ửng hồng đang bế em cho mẹ, một cụ già thồ ngô về nhà… Tất cả đã tạo nên một Thiên Hương cổ kính nhưng không kém phần lãng mạn, gây biết bao xao xuyến và thương nhớ cho du khách ghé thăm.

Nếu có dịp ghé thăm vùng đất cao nguyên đá này, bạn hãy thử một lần khám phá hai ngôi làng cổ ở Hà Giang đầy nguyên sơ mang tên Má Lé và Thiên Hương này nhé!